Meir gaupe og Gløersen.

Gaupejakta startar 1.februar, altså mandags morgon. Det er tydelegvis meir gaupe i området enn nokon gong før, med rekordskader på saueflokkane rundt oss i sommar. Dei 2 gaupene som vart merka her i bygda i fjor, Torstein og Kari, har havna ut av dalen til andre jaktmarker. Truleg pressa ut av ei stamme som alt fyller terrenget?!

Medan jegerane i Nore og Uvdal har skyti 1-2 gauper kvart år i mange år, må me nesten 50 år attende til den siste gaupa vart felt her i Rollag, av Andres Fløtterud. Men i kveld var rundt 20 jegerar samla i kjellaren på herredshuset, for å organisera gaupejakta betre, som oppi dalen!

Utgangspunktet skulle vera det beste:

Etter siste blogginnlegg, der eg skreiv om gaupa med rådyrkadaveret sønnom Våsedokk, fekk me i forrige veke gaupebesøk rett ovanfor hagen her. Ho hadde lista seg oppover mot dei 13 foringsdyra me har gåande ute rett oppi skogen, 100 meter frå husa. Dei var tydelegvis veldig interessante, i likhet med ein elgfamilie rett ovanfor! Gaupa hadde passert like ved kyrflokken, og teki ein runde eller to før ho drog vidare sørover i retning mot dei tomme revebura i Meli.

Ikkje nok med det; Frå mandag til tirsdag overnatta eg og eit par andre i Svartetjønnbua. Me vakna til ein fantastisk soloppgang, og i løpet av natta hadde det komi ei stor gaupe nordafrå over Bufjellnatten, fylgd spora våre rett ovanfor hytta, og teki strake vegen østover ned "Himmelstigen" i retning Sigdal. På same tida vart det meldt at ei anna gaupe hadde passert over Ulvikbrua - til vestsia av Laugen.

Med litt tur bør me derfor no få vår deil av årets kvote på 3 dyr i Numedals-regionen. Lite tydar på at me med denne avskytinga greier å høsta tilveksten, eit mål som normalt gjeld for ei balansert forvaltning av ei viltstamme!

Så til Jacob Gløersen:

Midt i januar reiste me til Uppsala etter bildet frå Sigdal (sjå forrige blogg). Ein litt travel tur til ein gamal flott by, som eg gjerne skulle besøka på sommaren. Bildet var nesten større enn eg hadde tenkt meg, ettersom den originale ramma satt på. Ramma var forgylt, av høvla bord på 7-8 tommar, og med eit dekorativt gipsmønster frampå. Sjølv om ramma ikkje er spesielt fin, blir ho liksom ein deil av heile kunstverket.

I mellomtida var fleire Gløersen-bilder til salgs på auksjon i Oslo, og det eine fekk eg tilslaget på. Eit vinterbilde kalla "Snøveir" frå Dagali, skrivi med Gløersen si eiga handskrift bak på lerretet. På blindramma står dette: "GAVE TIL SIMON THORBJØRNSEN FRA ONKEL JAKOB GLØERSEN". Kven var så dette? Han var sjølv kunstmålar, er omtala i Norsk kunstnerleksikon, og var son til ei syster til Jacob Gløersen.

Dermed var eg plutseleg eigar av to originale Gløersenmaleri - i tillegg til det eg har frå før - "Der Erlkønig" etter diktet til Gøethe!

Her er eit dårleg bilde av maleriet.

Nytt og gamalt frå skog og mark

Ei "intetsigande" bloggoverskrift ;)
Eigentleg er det to vidt forskjellige tema eg ville skriva om, nemleg Gaupe og Gløersen -.

Her om dagen var det ferske spor etter gaupa att, rett nedom kraftverksdammen sønnom Våsedokk. Det er no meir vanleg å sjå gaupespor enn det var å sjå elgspor da eg var liten - på 50-talet. Da hugsar eg me gjekk "mann av huse" ein vinter for å sjå på elgspor som kryssa vegen ovanfor garden!
Attende til gaupespora. Fyrst såg det ut til å vera fleire i følgje, men så såg eg at gaupa hadde gått i same sporet i begge retningar. Dette er visstnok ganske vanleg iflg. rovviltkontakt Sigurd Storemoen, som kom og såg på spora.

Så, knappe 100 meter sønnom dammen, låg det eit halv-eti kadaver av eit rådyr. Ja her hadde gaupa meska seg! På ein stein oppå ein haug rett på sørsida hadde ho liggi og kvilt, og spretti avgarde i lange byks sørover. Kanskje vart ho skremt da eg kom på snøskutern for å renska snø ved inntaket til kraftverket?? Ho hadde nok full kontroll, sjølv om ho kunne sjå bort til husa på Våsedokk!

Bildet viser kvileplassen, med rådyret mellom bjørka og grana bak, og husa på Våsedokk.

Så var det Jacob Gløersen, kunstmålaren som med jamne mellomrom gjennom mange år budde og måla sine bilder her i bygda. Fyrste gongen han var i Numedal, det me kjenner til, var på studiereise i 1884. Da reiste han gjennom Numedal, Sigdal og Krødsherad.

Eg har etterkvart samla ganske mykje opplysingar om Gløersen, bl.a. frå 122 brev i Håndskriftregisteret i Oslo, og bilder frå katalogar og auksjonar. Dei siste par åra har det vori "tørke" med Gløersen-maleri på internett, men i sommar dukka det opp eit bilde i Sverige, som ikkje vart seldt. Da det på nytt dukka opp no seinhaustes, til rimelegare pris, baud eg på bildet. Så no er eg den lykkelege eigar av eit bilde måla i Sigdal i 1889! Eit flott maleri, etter min smak!

Kva veit eg så om dette bildet? Andreas Mørch skriv i bygdeboka for Sigdal at "Jens Varsla ble, som felemaker, malt av Jakob Gløersen i 1889, men bildet kom til Sverige". På Haustutstillinga dette året hadde Gløersen to bilder frå Sigdal, "Felemaker" og "Landskap". Det siste er sannsynlegvis bildet "mitt", som har tittelen "Landskap med vårbäck og flicka".

Korleis bildene har havna i Sverige, veit eg ikkje. Men det var nokså vanleg på den tida å senda bilder til utstillingar i Sverige, der det var meir internasjonal kunst og fleire kjøparar. Om nokon blogglesarar derute veit meir om dette, vil eg svært gjerne høyra :-)

Kurs i knivlaging og smiing av knivblad

Ja, så er knivkursa avslutta, med bra resultat :)

Det var 5 som fullførte kvart av kursa, slik at me no skulle ha fleire nye knivmakarar og smedar i laget. Kanskje me snart kan kjøpa blad av vår eigen knivsmed? Sist onsdag hadde me forresten besøk av Edvin Flesvik frå Rukkedalen, tidlegare Rødberg, med sine knivar og knivblad. Optimismen blant dei nye knivmakarane er stor, med innkjøp av mange knivblad!

Her er 3 av dei ferdige knivane. Og kursdeltakarar i arbeid, under kyndig leiing av erfarne medlemer i Rollag knivlag.

Og her er den flotte kommentaren på bloggen til ein av deltakarane på knivkurset vårt:

http://hjortefot.blogspot.com/2009/11/ligger-vaken-hrer-vinden-suse-ja-i-natt.html

Frå smedkurset har eg desverre ikkje noko bilde, men kommentarane frå deltakarane hjå Jan på Søre Vatnebryn var og svært positive. Alle fekk smidd kvart sitt knivblad, og eit par greidde to. Deltakarane der kom både frå Oslo, Kongsberg og Rollag. Oslokaren som hadde lengst reiseveg, var ein skikkeleg tøffing som overnatta i eige telt på tunet på Vatnebryn - trass i snø og kuldegrader!

Så dukka det opp ein ny knivbloggar som kommenterte bloggen min da eg skreiv om kursa fyreåt. Kjempeflott med nye kontakter! Av bildene på bloggen hans ser han ut til å vera ein utsøkt knivsmed, Asbjørn Solheim frå Østfold. Sjå bloggen http://hobbysmed.blogspot.com/ og heimesida: http://home.online.no/~j-irenb/index.cfm

Forrige fredag var eg i på årsmøtet i Nore & Uvdal historielag og snakka blant anna om knivar og knivmakarar. (Hovedtemaet var om gamle plantenamn og bruk av planter, særleg frå Uvdal - der lærar Andreas Flom samla tradisjonsstoff på 1940-talet og sendte folkeminneregisteret i Oslo. Og litt om kunstmålar Jacob Gløersen sitt opphald i Nore i 1892. Altså ganske variert, kanskje i meste laget?)

På møtet hadde fleire med seg gamle knivar. Spesielt ei samling frå Øvre Uvdal var spesielt interessant. Fleire med Tinndølsblad. Blant anna denne frå 1918 med stempil som eg ikkje finn i smedboka frå Tinn!

Bildene er teki i all hast, men eg håpar å få betre tid og bilder ved eit seinare høve!

SNIPP - SNAPP - SNUTE

Så har makta talt. Rollag kommunestyre vedtok i kveld med 9 Ap-stemmer mot 8 frå Sp og Krf: Bygda skal trappas ned! Skulen skal vekk!
Dette står i Laagendalsposten, lokalavisa her i Numedal og Kongsberg: http://www.laagendalsposten.no/article/20091022/NYHET/754474803/1099

6 grendeskular vart til ein sentralskule ved Rollag sentrum i 1958, og eg gikk det 7.skuleåret mitt her. Møtet i kveld fekk meg til å skriva denne kommentaren til Laagendalsposten:

"SNIPP - SNAPP - SNUTE.
Huff, detta vart ei flau forestilling for over 50 engasjerte frammøtte! Det fekk meg til å tenkja på folkeeventyret:
"Det var ein gong for lenge, lenge sia - i 2007, at 3 parti gikk til valg i Rollag kommune. Alle lova at dei neste 4 åra skulle det ikkje bli ny eigedomsskatt i kommunen, og skulestrukturen skulle ikkje røras!!
Alle tri vart valgte, og den store bukken Bruse fekk styringa.
- Så gikk eit laaangt år, og kommunen vart fattig må veta: No må me ha ny eigedomsskatt, sa dei største bukkane Bruse! Da fær me så mykje pengar, at me lovar å ikkje røra skulane (Greitt å lova påny det samma som ifjor). Slik pressa dei på - til dei fekk det som dei ville, koste kva det koste ville!
- Ikkje før hadde dei fått tak i desse pengane, så fant ein glup bukk på ein ny idè: Me fær "Bukken med havresekken" til å finna ut om 1 skule er billegare enn 2 - og det fant han greitt ut! Med eit enkelt reknestykke som han kalla "konsekvensanalyse"!
Da bestemte den største bukken Bruse at dette gjer me! Og han var så stor og sterk at den mellomste og den minste bukken Bruse ikkje hadde noko dei skulle ha sagt!
Og snipp, snapp, snute - så var Rollag skule ute!”

Ps. Problemet med dette eventyret er at politiske lovnader blir som døgnfluger - utan verdi dagen etter. Og interessa og respekten for politikk går den vegen høna sparkar, dessverre!"


Eg er ikkje den einaste som reagerer. Ganske sterkt frå Bloggen til CORVUS CORAX, med dette bildet:

"fredag 23. oktober 2009
Fader, forlat dem! for de vet ikke hvad de gjør.
- Lukasevangeliet 23:34 -"


Og ein anna blogg: http://rollagdailyphoto.blogspot.com/

Pentagon-samling!

Hei, kva betyr dette? Amerikansk historie? Neida, men eit viktig treff for oss det gjaldt, nemleg 6 hybel-sambuarar på Pentagon - studentboligane på Landbrukshøgskulen på Ås. Me budde sammen i kjellaren i blokka med namnet "Grotten" for 40 år sia!

Ole og Marit ba inn til samling på Haneberg, Hauge i Dalane. 4 par møttes, og me hadde ei flott helg med masse mimring, bl.a. lysbildeframsyning av Harald frå den store "Generalutferden" vinteren 1970, da 8 av oss hovedfagsstudentar "tok fri" frå alle forelesingar, og arrangerte privat fagtur rundt Sørland/Vestland i 14 dagar!

På vegen vestover kjørte me om Jøssingfjord, med den berømte plassen Helleren, som fram til 1916 var husmannsplass under garden Haneberg.

Lenger vest ligg den idylliske strandstaden Sogndalsstrand, som frå gamalt av har vori deilt mellom gardane på Hauge, Aarstad, Frøiland og Haneberg. Her har Marit etablert "Bryggegalleriet" ytterst på brygga, der ho sel dei flotte batikkbildene sine. Ho og Mona gikk kurs i batikk da me budde på Ås fyrst på 1970-talet. Marit har seinare utvikla kunsten sin, med eige nybygd atelier på garden.

"Gjester i atelieret" - og til høgre - "Mottakelse i galleriet"

Sjå bilder frå utstillinga Marit hadde i Egersund i sommar på:
http://egersund-terracotta.no/Sommeraktiviteter.asp

Sogndalsstrand med smale gater og gamal bebyggelse, er eit attraktivt turistmål idag, med rundt 60000 besøk kvart år!

På 1700-talet var det blomstrande trelasthandel og gode fiskeri på kysten her, og Sogndalsstrand vart ein viktig strandstad, med kjøpstad-status (ladested) før Stavanger, og eigen kommune fram til 1948.
Her renn elva Sokna ut i havet. Elva var eingong ei god lakseelv. Etter at grunneigarane langs elva fekk igang eit kalkingsprosjekt på slutten av 80-talet, er laksen no attende i elva i store mengder!
På den "nye" moloen ut frå ei nybygd amfiscene, er det laga kunst av naturstein, med stiliserte menneskefigurar plasserte med jamne mellomrom langs sjøsida.

Ei lita hytte ytst på berga, med utsikt like til Lista fyr, vart i si tid bygd som vakthus for tollvesenet, og seinare bruka som vaktpost for statslosen i Sokndal.

Onkelen til Ole, Bernt Marcelius Haneberg, var los og tok hytta i bruk som loshytte. Han seila i mange år som kystlos mellom Oslo og Bergen, mellom anna med kystruta "Kronprinsesse Märta". Seinare blei han fast stasjonert statslos, og bruka losskøyta "Sjøløven", som no ligg på sjøfartsmuseet i Oslo.

Hytta er idag eigd av Haneberg realsameige, og vart sist bruka i innspelinga av fjernsynsprogrammet "Queendom: Alle snakker norsk", som vart sendt på NRK sist onsdag: Fire farga jenter kjem til Sogndalsstrand for å underhalda, der den lattermilde og litt surrealistiske arrangørdama bur i denne hytta. I fleire av filmsenene er det flotte gamle gatebilder frå Sogndalsstrand, stort sett det einaste som gjorde filmen interessant etter min smak!

Meir om Sogndalsstrand finn du på heimesida http://www.sogndalstrand.no/default.htm

Knivkurs og smikurs

Ja, så har me endeleg fått bestemt knivkursa me har prata om i mange år, både smiing og knivlaging. Og begge kursa var nesten fulltegna i sommar, på Vegglidagane, så kanskje må me ha fleire seinare? Sjå omtala i Numedalsnett:

http://www.numedal.net/default.aspx?ArticleID=89705&MenuID=5804

På denne nettsida er det bilder frå tidlegare arrangement på Rollag bygdetun. Fyrst med Svein Bekkjorden og Halvor Næsset med knivutstilling og knivmakeri, og deretter Edvin Flesvik frå Rukkedalen, opprinneleg "Vikugrending", med smiing av knivblad.

Desse arrangementa har vori populære både blant bygdefolk og gjester på bygdetunet. Me har prøvd å stille ut både gamle og nye knivar, fyrst og fremst av knivmakarar her frå bygda. Det er mykje arbeid med innsamlinga, men du verden så moro det er når ein får til ei fin og omfattande utstilling. Slik kan det sjå ut på kjøkkenbordet når me har samla inn gamle knivar av Storemoen, Deildokk-karane, Sigvart Viken, Nils Skarpmoen, Ingebret Landerud m.fl. Da er det lurt å ta bilder, for ettertida.

I tillegg til knivmakarane, har me hatt eit betydeleg antal eggsmedar her i bygda, dei fleste aktive på slutten av 1800-talet. Da er det naturleg å ta med stempla knivblad, gjerne montert i gamle knivar som enno finns i bygda. På bildet er den øverste kniven ein spesialkniv til bruk ved snurufangst, laga av knivsmeden Knut Bjørndalen i 1910.

Så er det å få med knivar av dagens knivmakarar, medlemene i Knivlaget. Her er knivane til Jan Løkseth, som no har såpass produksjon at han sel knivar. Bildet er eit par år gamalt, så modellar og finish er utvikla vidare på dei knivane han lagar idag.

Ellers er det viktig å formidla vidare kunnskapen om knivar og knivmakarar, både i fagblad og lokalt. Derfor har eg skrivi litt i "Knivbladet" som Norsk knivforening gjev ut. Og når ein er så heldig å få profesjonell hjelp med fotograferinga av redaktøren i bladet, er det moro å sjå resultatet :-) Dette gjeld forresten alle som har ei historie eller anna å fortelja som få kjenner til; Skriv ned det du hugsar for etterkomarane, det kan bli gull verdt.
Her om dagen kom det nytt nummer av Knivbladet, der artikkelen min om Kittelsengeita og tussekniven står. Det er moro å sjå det ein har arbeidd med koma på trykk, og i Knivbladet blir det meste bra!

Snø og jakt.

Lurdag kom fyrste snøen. 10-15 cm våt snø på høstfarga lauvskog, rognebær og epler. Alt for tidleg, men eit fantastisk skue!

Eit gammalt ordtak seier at "rogna skal ikkje bera bør to gongar same året". Her skjedde det same dagen! Men eigentleg betyr det at det skal bli lite snø i vinter - så me får sjå -.
Hadde forresten celebert foto-besøk i tunet, nemleg mangesidig bloggar Stormel, alias Corvus Corax. Sjå bilde av kryturflokken under Rollag Daily Photo https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuug1jBVLKuPB2Cmk-fmhSOnvLreeFgLwR652WGLcItbxifkwsN9IJSFwLTsT822HhRGuR047QGUeiaP9nMgGNYM6KddFv7pxVjPFAlPVfpE4NN655yTqXT9MwZA9fU0B_NvGo2GFoEbCx/s1600-h/folk+og+fe3.jpg

Eg rakk og vera med på elgjakta 2 dagar sist veke. Og det morosame var at det same skjedde no som under reinsjakta i høst; Eg skaut dyr fyrste dagen! Det eg trudde var ei einsleg elgkvige, var truleg ei 2,5 år gamal kyr utan mjølk i juret. Altså utan kalv. Den datt ovanfor Hoffsmoen, rett sønnom Bergangrenda. I dette området er målet å redusera elgbestanden på grunn av beiteskadene på innmarka. Det same gjeld "Uttakleiva". Hittil har me fått 4 dyr på kvart område, og alt i alt 11 dyr fyrste veka. Ein elgukse er felt - slik som planlagt - og fleire flotte uksar er sleppte forbi postane. Så langt ser elgstamma ut til å vera minst like stor som før, og fortsatt kanskje i største laget i forhold til beitegrunnlaget -?
Her er eit bilde av knivmaker og bikkjemann Ronny som åpnar buken på elgen "min" med sin spesielle bukåpnar-kniv.

Og eit bilde frå vidda. Det regna under slaktinga av reinsbukken eg fekk ved Meinsbunutane. Eit lite skimt av Bjornesfjorden mot Lågaros i bakgrunnen.